Toetsen
Tegenwoordig is het een belangrijk item: toetsen om de ontwikkeling van het kind in de gaten te houden om zo op tijd te kunnen inspelen op eventuele achterstanden. De term die erbij hoort is opbrengstgericht werken. Ik ben echter heel erg blij dat de Inspectie inmiddels beter luistert naar het werkveld en de toetsen niet meer verplicht stelt!
Zo ontstaat er meer tijd om het spel te observeren en hier impulsen aan te geven om het kind verder te brengen.
Mocht je toch gaan toetsen dan heb je misschien behoefte aan extra oefenmateriaal. Dat kun je op deze pagina vinden. Deze pagina biedt allerlei materialen, opdrachten en spelletjes om de kinderen voor te bereiden op de toetsen maar ook om ze te begeleiden als ze problemen op een of meerdere onderdelen hebben. Er staat nu een begin op maar er komt regelmatig een aanvulling zodat er uiteindelijk een waardevol oefenbestand aanwezig is.
Doel
Het doel van toetsen is dat kinderen zo van jongs af aan gevolgd worden met toetsen waarmee je kunt vergelijken met het niveau van de rest van Nederland en om zo achterstanden of voorsprongen op te sporen, om zo de kinderen de juiste begeleiding te geven.
Doordat er door iedereen goed naar de resultaten wordt gekeken, is het van groot belang dat de kinderen goed scoren, Daarom is het belangrijk om van tevoren alle vaardigheden goed te oefenen. Deze pagina geeft tips rondom het toetsen en allerlei activiteiten om de vaardigheden op het gebied van taal en rekenen te oefenen. Ook is er een scorelijst voor de Cito taal en rekenen toegevoegd.
Visie
Het is erg belangrijk om kinderen te volgen en te begeleiden. Al heb ik wel mijn twijfels bij het steeds eerder en actiever begeleiden van jonge kinderen terwijl ze na een tijdje wennen vanzelf de draad wel oppakken. Leg daarom nooit teveel druk op een kind. Dat kan averechts werken waardoor het kind faalangstig wordt.
Er komt op nieuwe kinderen veel af, een andere klassensituatie en veel meer kennis dat door de leerkracht en andere kinderen wordt gedeeld. We hebben op onze school de afspraak gemaakt om de kinderen voor de eerste toets minimaal vijf volledige maanden te observeren en niet te toetsen. Daarna toetsen we wel en mocht een kind dan uitvallen dan leggen we de observaties ernaast om te bekijken of het nodig is een kind al te begeleiden of nog wat tijd te geven. Wat altijd belangrijk blijft is dat een kind dat er nog niet aan toe is, toch zo nu en dan eens kennis moet maken met activiteiten rondom tellen en taal.
Toetsen
We gebruiken de volgende toetsen:
-
Toetspakket beginnende geletterdheid
-
Cito rekenen voor kleuters -
Cito taal voor kleuters
De Cito-toetsen worden afgenomen in januari en mei/juni. Om al eerder goed in kaart te hebben hoe de kinderen zich ontwikkelen op gebied van beginnende geletterdheid, nemen we in oktober bij groep 2 al toetsen af van het toetspakket beginnende geletterdheid op het gebied van analyse, synthese, letterkennis en woordenschat. In mei worden analyse, synthese en letterkennis herhaald bij de uitvallers en komt er een toets benoemsnelheid cijfers en letters bij voor alle kinderen. In april nemen we bij de kinderen van groep 1 een rijmtoets af en in mei een woordenschattoets. De toetsen van het lespakket beginnende geletterdheid worden individueel afgenomen. Door deze toetsen hebben we meestal al een goed beeld hoe de kinderen zich ontwikkelen op het gebied van beginnende geletterdheid. Voor rekenen nemen we een checklist af die ik heb ontwikkeld. Dan valt vaak al op waar de hiaten zitten bij de kinderen en kun je daar gericht mee aan de slag. De Cito-toetsen taal en rekenen zien we dan als een check of de kinderen het inmiddels al beheersen of nog niet.
Tijdspad:
| Oktober | Groep 2 | Woordenschattoets beginnende geletterdheid |
| Groep 2 | Synthesetoets beginnende geletterdheid | |
| Groep 2 | Analysetoets beginnende geletterdheid | |
| Groep 2 | Letterkennistoets beginnende geletterdheid | |
| November | Groep 1 en 2 | Checklist rekenen |
| Januari/februari | Groep 1 en 2 | Cito taal en rekenen |
| April | Groep 1 | Rijmtoets beginnende geletterdheid |
| Mei | Groep 1 | Woordenschattoets beginnende geletterdheid |
| Mei | Groep 2 | Uitvallers analyse en synthese beginnende geletterdheid |
| Mei | Groep 2 | Benoemsnelheid cijfers en letters beginnende geletterdheid |
| Mei | Groep 2 | Letterkennistoets beginnende geletterdheid |
| Mei/juni | Groep 1 en 2 | Cito taal en rekenen |
Boeken
Speelgoed
Materialen, opdrachten en activiteiten om te gebruiken voor het toetsen en begeleiden van kinderen
Toetspakket beginnende geletterdheid
- Woordenschat
Een goede woordenschat is belangrijk om dingen te kunnen begrijpen. Bij elk thema maak ik woordenschatkaarten zodat de kinderen weten welke woorden bij het thema horen. Ik denk dat kinderen eerst moeten weten wat het woord inhoudt, voordat ze het daadwerkelijk begrijpen. Daarom bespreek ik de woordkaarten altijd met ze in tweetallen of in kleine groepjes.
De woordenschat die voor het toetspakket beginnende geletterdheid van de kinderen gevraagd wordt, bied ik aan door middel van kaarten en de woorden eronder. We bespreken deze kaarten een paar keer gedurende het jaar. Zo vergroten de kinderen hun woordenschat en kan er getoetst worden op hun aanwezige kennis.
– Woordenschatkaarten groep 1
– Woordenschatkaarten groep 2
- Rijmen
Rijmspelletje: Begin met rijmwoorden te zoeken die rijmen op een kleur: wie weet wat er rijmt op rood, geel, wit, groen, bruin, paars, blauw, etc. Herhaal dit een paar keer zodat iedereen weet wat rijmen is.
Rijmrij: Een van de kinderen zoekt een woord, bv een dierennaam. Diegene die ernaast zit, rijmt op dat woord en zo gaat het verder net zolang het rijmen stopt omdat er geen woord meer te vinden is. Dan wordt een nieuw woord bedacht en gaat de rij weer verder.
Klassenrijm: De leerkracht bedenkt steeds een zin b.v. Ik zit op een stoel, de kinderen bedenken een zin dat er op rijmt. Als alle zinnen worden opgeschreven, ontstaat er een gedicht van de groep zelf.
– Werkblad rijmen
– Werkblad rijmen op kleur
– Werkblad rijmen op kleur
– Kaartjes met plaatjes om mee te rijmen
- Letterkennis
– Werkblad: zet een streep onder de goede beginletter
– Letterbingo: 12 bingokaarten en letterkaarten om in een bakje te doen
– Letterkaartjes om te gebruiken bij het aanleren en toetsen van letters
- Analyse
– Analyse en synthese met plaatjes van de boerderij
- Synthese
Cito taal voor kleuters
- Passieve woordenschat
Een goede woordenschat is belangrijk om dingen te kunnen begrijpen. Bij elk thema maak ik woordenschatkaarten zodat de kinderen weten welke woorden bij het thema horen. Ik denk dat kinderen eerst moeten weten wat het woord inhoudt, voordat ze het daadwerkelijk begrijpen. Daarom bespreek ik de woordkaarten altijd met ze in tweetallen of in kleine groepjes.
De woordenschat die voor Cito taal van de kinderen gevraagd wordt, bied ik aan door middel van kaarten en de woorden eronder. We bespreken deze kaarten een paar keer gedurende het jaar. Zo vergroten de kinderen hun woordenschat en kan er getoetst worden op hun aanwezige kennis.
– Woordenschatkaarten Cito groep 1
– Woordenschatkaarten Cito groep 2
- Kritisch luisteren
Het onderdeel kritisch luisteren is voor kinderen vaak erg lastig. Ze hebben de neiging om alvast een streep te zetten en de rest van het verhaal niet meer te horen. Toch is het goed om dit regelmatig te oefenen.
– Spel; opdrachten uitvoeren; Begin met eenvoudige opdrachten als: loop naar de deur, tik een raam aan, ga voor je stoel staan, etc. Als dit goed gaat maak je de opdrachten wat moeilijker: Loop naar de deur, ga er achter staan en tik een keer op de deur. Of: Draai een rondje om je stoel, loop naar de juf en pak haar hand. Deze opdrachten kun je ook steeds een beetje meer uitbreiden. Kinderen vinden het vaak erg leuk om te doen en het is een hele goede oefening om kritisch te leren luisteren.
– Oefening kritisch luisteren: werkbladen om uit te printen en met een of meerdere kinderen te oefenen. Je kunt ze ook lamineren en dan met een whiteboard stift een streep laten zetten. Zo kun je ze meerdere keren gebruiken: kritisch luisteren
- Klank en rijm
Rijmspelletje: Begin met rijmwoorden te zoeken die rijmen op een kleur: wie weet wat er rijmt op rood, geel, wit, groen, bruin, paars, blauw, etc. Herhaal dit een paar keer zodat iedereen weet wat rijmen is.
Rijmrij: Een van de kinderen zoekt een woord, bv een dierennaam. Diegene die ernaast zit, rijmt op dat woord en zo gaat het verder net zolang het rijmen stopt omdat er geen woord meer te vinden is. Dan wordt een nieuw woord bedacht en gaat de rij weer verder.
Klassenrijm: De leerkracht bedenkt steeds een zin b.v. Ik zit op een stoel, de kinderen bedenken een zin dat er op rijmt. Als alle zinnen worden opgeschreven, ontstaat er een gedicht van de groep zelf.
Wat rijmt niet?
Noem steeds drie of vier woorden waarvan er een niet rijmt:
poes – boos – doos
ijs – wijs – gum
pet – leeg – deeg
stoel – tafel – wafel
– Werkblad rijmen
– Werkblad rijmen op kleur
– Werkblad rijmen op kleur
– Kaartjes met plaatjes om mee te rijmen
- Eerste en laatste woord
Leg vier plaatjes neer en benoem elk plaatje: kaas – kuil – peer – hoed (gebruik hiervoor de
plaatjes van het rijmen)
Geef daarna een andere volgorde aan en laat een van de kinderen de plaatjes in die volgorde
neerleggen. Welke heb ik het eerst en welke heb ik het laatst gezegd?
- Auditieve synthese
– Analyse en synthese met plaatjes van de boerderij
- Schriftoriëntatie
Checklist voor rekenen
Cito rekenen voor kleuters
- Getalbegrip
De getalkaartjes gebruik ik bij allerlei spelletjes: een verzameling maken en daar het goede getal bij zoeken, een rij kaartjes neerleggen en dan een van de kaartjes weghalen: welke is weg? Als de kinderen al langer geoefend zijn, houd ik een kaartje omhoog en vraag welk getal ervoor en/of erna komt.
– Getalkaarten 1 – 20
De flitskaarten gebruik ik door ze kort omhoog te houden. Hoeveel stippen zag je erop staan?
– Flitskaarten t/m 12
– Werkblad buurgetallen met voorbeeld
– Werkblad buurgetallen
– Werkblad kleinste en grootste getal
– Werkblad huisnummers
–
Laat de kinderen huisjes vouwen en daarna de huisnummers erop stempelen: even of oneven.
– Werkblad welke getallen ontbreken?
– Werkblad maak de getallenrij af
– Cijferbingo; 12 kaarten voor cijferbingo t/m 20 en cijferbingokaarten
– Getalspel; getallen tot 10
– Getalspel; getallen tot 20
– Getalspel tellen en getallen tot 10
– Werkblad telefoon; leg een fiche op een van de cijfers. Welke is weg? - Telspel 1 – 10; Van elk cijfer heb ik het cijfersymbool, stippen, een plaatje waar het getal in terugkomt, een plaatje om te tellen, vingers om te tellen en het getal als woord gemaakt. Hiermee kunnen kinderen zelfstandig spelen door alles van een getal bij elkaar te zoeken, op de goede volgorde leggen, etc.
– Cijfer 0
– Cijfer 1
– Cijfer 2
– Cijfer 3
– Cijfer 4
– Cijfer 5
– Cijfer 6
– Cijfer 7
– Cijfer 8
– Cijfer 9
– Cijfer 10
- Meten
– Werkblad: Wie is het lichtst?
– Werkblad: in de bus: teken de voorste, de achterste, hoeveel plekken zijn er nog over?
– Werkblad te veel
– Werkblad te weinig
– Werkblad evenveel
– Werkblad van vol naar leeg
- Meetkunde
– Werkblad: herken de vormen
– Dictee; werkblad hokjes. Geef de kinderen steeds opdrachten om iets te tekenen. Teken in het
middelste hokje bovenin een cirkel, teken recht daaronder een driehoek, kleur het hokje rechts
daarvan geel, kleuter het hokje recht daaronder rood, etc.
– Werkblad schaduw
Scorelijsten
Om de kinderen goed te volgen, zijn er verschillende checklisten op de markt en op internet te vinden. Zelf vond ik het makkelijk om de scores van de Cito op een apart formulier vast te leggen zodat het daarna makkelijk in de leerlingvolgsystemen in te voeren is. Een wordbestand is tegen betaling van één euro verkrijgbaar. Stuur daarvoor even een mail.
Bedankt
Deze pagina werd mede mogelijk door bijdragen van: Margriet van Laar, Annelies Middelkoop, Marije Bouma, Tineke v.d. Bent, Femke Franken
