Verder met thema’s in groep 3
Janneke 19 augustus 2023Dit schooljaar krijg ik groep 3: na tweeëndertig jaar groep 1-2 en negen jaar groep 2/3 toch een verandering want er zitten geen kleuters meer in de groep! En wat is er nou zo bijzonder aan kleuters? Dat ze leren door spel in hoeken en met elkaar, hun eigen inbreng hebben en mogen hebben, hun spontaniteit, hun eigen weg mogen en kunnen zoeken in de groep en bovenal het werken zonder een methode maar leren en ervaren door betrokkenheid bij een thema. Maar waarom zou je dat allemaal los moeten laten in groep 3? In groep 2/3 nam ik groep 3 ook al mee in de thema’s en juist hun betrokkenheid en spel was een voorbeeld voor groep 2. Een reden dus om in groep 3 door te gaan met het werken in thema’s. Een leerling die ik jaren geleden in de groep had, heeft het ooit eens zo mooi verwoord: juf ik mis jou zo!, ach meid, antwoorde ik, waarom is dat dan? Je hebt toch een leuke groep en een leuke juf? bij jou gingen we altijd met thema’s werken en dan wist ik waarom we taal en rekenen deden want dat konden we dan weer goed gebruiken bij het spelen!
Die opmerking van haar heeft me aan het denken gezet. Inderdaad; door het aanbieden van een breed aanbod binnen een thema, hebben kinderen ruimte om te spelen en daar het geleerde te verwerken. Een thema is zo het cement dat de verschillende gebieden en activiteiten samenvoegt en zin geeft. Bovendien is niet ieder kind na de kleuterperiode toe aan het formele leren en is het daarom van belang om kinderen mee te nemen in het informele leerproces en spel daar een grote rol in te geven.
Bovendien is het een fijne manier om aan te sluiten bij groep 2 en daarop verder te gaan zodat het dagritme meer overeenkomt en de overgang van groep 2 naar 3 soepeler verloopt. Kinderen hebben de tijd om over te schakelen van het informele leren naar het meer formele leren. Verder staat het spel in groep 3 al op een hoger plan en hebben ze behoefte om alles echt na te willen spelen. Deze kinderen hebben verder behoefte aan echt lezen, echt schrijven en het maken van bouwtekeningen en plannen maken.
Misschien helpt deze uitleg over mijn werkwijze jullie om de opzet in groep 3 ook wat meer aan te passen.
De keuze van thema’s
Ik kies voor thema’s die zes tot acht weken duren. Bij de keuze van een thema kijk ik naar de kinderen om te zien of het betekenisvol is en aansluit bij waar de kinderen aan toe zijn en mee bezig zijn. Vooral dat laatste is belangrijk. Zo heb ik eens gewerkt in groep 1/2 over het thema dinosaurussen. Er was ontzettend veel betrokkenheid doordat een kleine groep kinderen de rest van de klas meenam in hun enthousiasme en verhalen. Na een paar jaar heb ik hetzelfde thema gedaan en de wijze waarop was ook hetzelfde maar de betrokkenheid van toen was er niet en is ook niet gekomen. Daar heb ik van geleerd, een succesvol thema heeft dus echt te maken met de betrokkenheid bij het thema in de groep. En deze betrokkenheid krijg je door kinderen mee te nemen in het thema en niet alles van tevoren zelf te bedenken. Ik zoek ook naar thema’s die in groep 3 meer betekenis gaan krijgen doordat deze kinderen al wat meer aankunnen en begrijpen.
Omdat ik het belangrijk vind om thema’s samen met de kinderen uit te diepen, ga ik ook niet met de thema’s van Veilig Leren Lezen aan de slag. Die gaan te snel om betekenisvol te worden en staan niet altijd dicht bij de kinderen.
Door motivatie en plezier in een thema wil ik kinderen leren dat lezen daarbij belangrijk is en daarbij ook het rekenen. Ik blijf naast het werken binnen thema’s wel methodes gebruiken als basis zodat minder ervaren leerkrachten daar hun steun uit kunnen blijven halen. Het aanbod van de methode is alleen minder uitgebreid en vervang ik door lees/schrijf/rekenactiviteiten rondom het thema naast en binnen spelhoeken. Het leren lezen pak ik aan door kernwoorden te maken bij het thema met letters en hier activiteiten aan te verbinden.
Ik geef een thema een titel waar een werkwoord in zit zodat kinderen weten welke kant het spel opgaat. Mijn thema heet dan ook niet: het bos maar: ik word boswachter, of de bakker maar: ik werk in de bakkerij.
De hoeken
Welke hoeken heb ik in groep 3?
- Een themahoek aangepast bij het thema
- Winkelhoek waar ook gerekend kan worden met geld
- Boekenhoek waar een tafel is met boeken die centraal staan bij het thema zodat kinderen daar zelf ook informatie kunnen verzamelen
- Een schrijfhoek om betekenisvolle opdrachten te doen: een boekje maken, het maken van informatiekaarten, brieven maken, etc
- De huishoek
- De bouw/constructiehoek
- De verteltafel; hier kunnen kinderen een prentenboek lezen en naspelen
- Een speltafel om spelletjes te spelen die bij het thema passen en bij de doelen waar we mee aan het werk zijn.
- Een motoriekhoek waar behalve het thema ook aandacht is voor de motoriek; spelen met scheerschuim, zand, strijkkralen, klei, etc
Mijn aanpak
De start:
Ik zoek naar een sprekende opening: iets in de omgeving, een gebeurtenis, een voorstelling, een verhaal, een filmpje, iets dat de kinderen meteen pakt. Daarover gaan we eerst samen praten in tweetallen en groepjes. We bespreken de titel van het thema en zoeken samen naar activiteiten en hoeken. Daarbij hou ik de doelen in het oog die we in een jaarplanning hebben vastgelegd voor groep 3.
In de eerste week van het thema zoeken we uit wat we al weten en wat we willen leren over het onderwerp. Daarom verbind ik hier betekenisvolle activiteiten aan:
– Lezen en bekijken van boeken over het onderwerp
– Woordenschat; woorden leren die te maken hebben met het thema
– Maken van een woordveld; wat weten we van het onderwerp
– Letters leren die passen bij het onderwerp en hier mee spelen/woorden maken
– Eigen woordkaarten maken en deze ophangen
– Welke spelhoeken bedenken we en gaan we realiseren in de groep
– Wat hebben we nodig voor het spel/wat kunnen we zelf maken/wat moeten we verzamelen
– Filmpjes bekijken bij het thema
– Wat willen we onderzoeken
Verloop van het thema:
– Onderzoeken van de vragen door zelf te lezen en filmpjes te kijken
– Verdiepen van het spel in de hoeken
– Eigen teksten schrijven
– Verbinden van betekenisvolle reken/wiskundeopdrachten in de hoeken
– Winkelhoek bij het thema inrichten; prijzen bedenken en stempelen/schrijven
– Teksten voorlezen aan elkaar/technische leesvaardigheid vergroten
– Elke dag een afsluitend moment om elkaar te vertellen over het thema en de bevindingen
De afsluitende week:
We werken bij elk thema toe naar een presentatie. Dat kan zijn voor ouders maar ook iets vertellen of laten zien aan elkaar, een verhaal samen uitspelen, een verhaal uitspelen met de verteldoos die tijdens het thema is gemaakt of aan een andere groep wat laten zien, een tentoonstelling, een presentatie van de kinderen aan elkaar.
Elke kind heeft een schrift in zijn eigen la waarin aantekeningen over het thema kunnen worden gemaakt, plaatjes geplakt en tekeningen. Zo ontstaat een mooi document om later nog eens in terug te kijken.
De inloop
Ik start de dag met een startactiviteit. Deze staat op het bord zodat iedereen meteen kan starten. Er staan vijf activiteiten op. Ik maak een keuze uit:
- Rekenspel dat aansluit bij de doelen van die periode of een rekenblad.
- Schrijfopdracht bij het thema: dat varieert van woorden schrijven op een woordveld dat bij het thema past of later in het jaar het schrijven van een verhaal bij een zelfgemaakte tekening
- Lezen van informatieve teksten uit een boek of meerdere boeken over het thema
- Letterspel/woordenspel; om de letters te automatiseren of woorden bij het thema te consolideren
- Een activiteit passend bij het thema; iets maken dat nodig is bij het spel, een poster, doosjes vouwen, etc.
- Een rekenraadsel waarover kinderen in een groep kunnen nadenken
- Nadenken over de vraag van de week. Elke week hebben we een raadsel waar we proberen achter te komen. Daarna leren we wat over dit onderwerp. Dit kan los staan van het thema.
Deze activiteit duurt dan een kwartiertje. Ik kies op dat ogenblik ook zelf een aantal kinderen uit om een activiteit mee te doen, een activiteit dat in de loop van de dag volgt alvast uit te leggen, wat extra te oefenen aan doelen etc. Deze kinderen weten dat want ze zien hun naam bij deze activiteit staan op het planbord.
Instructie aan groep 3
Zeker bij de start van het schooljaar probeer ik de instructies kort en bondig te houden omdat veel kinderen best moeten wennen aan het meer luisteren naar de leerkracht en minder naar elkaar. Ik kies er daarom voor om een korte instructie te doen voor de hele groep waarna we in kleinere groepen uiteen gaan. Hier doen we verschillende activiteiten rondom een doel en het thema. Doordat ik bij twee activiteiten meer aanwezig ben, kan ik mijn aandacht steeds verdelen over deze kleine groepen en daar de instructie nog eens beter uitleggen. Ik gebruik wel methodes voor taal en rekenen maar haal hier de kern uit en verder verwerk ik de doelen in spel en het thema.
Taal in groep 3
De taallessen zien er als volgt uit. Ik geef instructie aan de hand van VLL-KIM versie aan de hele groep over het doel. Daarna werkt iedereen ongeveer tien minuten aan een opdracht, ik kies elke dag uit met welke groep ik ga werken:
- Werken in het werkboek
- Schrijfopdracht pennenstreken of vrije schrijfopdracht
- Lezen in themaboeken of Veilig en Vlot
- Veilig gespeld/dictee in kleine groep
- Automatiseringsopdracht
- Bewegend leren
- Hoekenwerk: Verteltafel, leeshoek, spel rondom doel
- Spel passend bij het doel en verwerking
Rekenen in groep 3
De rekenlessen zien er als volgt uit; Ik geef instructie over het doel dat aan de beurt is aan de hele groep. Dit is een korte instructie en we verwerken dit doel in kleinere groepjes, elk tien minuten. Elke dag maak ik een keuze aan welke groep ik meer aandacht geef. Ik kies uit de volgende opdrachten:
- Werken in het werkboek
- Spel passend bij het doel
- Werken met materialen passend bij het doel
- Automatiseringsopdracht
- Hoekenwerk: Winkel, rekenspel
- Bewegend leren
Werken aan het thema
Naast taal/lezen en rekenen zijn we dus ook volop bezig met het werken in de hoeken die met het thema in verband staan. We doen instructies aan de hele groep en verwerken dit daarna in kleinere groepen. Zijn kinderen klaar dan mogen ze zelf naar een volgende opdracht toegaan. Op die manier blijft iedereen bezig en hoeft niemand op elkaar te wachten. In de middagen is er ook volop tijd om te werken aan het thema in de hoeken en dan combineer ik dit met creatieve opdrachten. Kinderen kunnen dan ook opdrachten van de ochtend verder afronden als dat nodig is.
Verbinden van doelen aan het thema
Op mijn website zet ik bij elk thema een themaplanning klaar waar doelen in staan voor groep 1-2-3. Ik gebruik dan de doelen voor groep 3 maar iemand met een kleutergroep kan deze doelen en activiteiten gebruiken.
loading...
