Ontdekkend leren lezen
Janneke 30 november 2013
Hoe leuk is het om telkens weer iets nieuws te ontdekken en daar mee aan de slag te gaan! Dat is toch wel fijn van het werken met kleuters. Kijken naar kinderen en daar je onderwijs op afstemmen!
Toen ik net voor de kleuters stond, net vers van de opleiding, was het aanbieden van letters iets dat in groep 3 pas aan de orde was. Dat veranderde na de invoering van de basisschool. Er werd steeds vaker druk uitgeoefend om er toch maar eerder mee te beginnen. In de klas merkte ik overigens dat een aantal kinderen dat wel heel leuk vond. Ze waren enthousiast bezig met het zoeken naar woorden en het herkennen van letters. Maar anderen vonden het allemaal wel prima en doken vol overgave in de bouwhoek en maakten daar prachtige bouwwerken. Nog weer later kwamen er berichten dat het voor kleuters wel heel goed is om ze zo’n 17 letters te leren kennen. Inmiddels gaan er ook stemmen op die zeggen dat er bij peuters letters aangeboden moeten gaan worden!
Ik krijg er alleen steeds meer weerstand tegen. De kleuters die er aan toe zijn, vinden het geweldig en gaan er mee aan de slag maar er zijn zoveel kinderen die het liefst iets anders doen. Juist bij hen valt me op dat de aangeboden letters ook niet blijven hangen. En heb je er dan eindelijk de goede hoeveelheid letters ingepompt, dan zijn ze het in groep 3 weer spontaan vergeten. Bovendien beginnen ze daar weer van voren af aan, wel in niveaus maar toch. Verder viel me op dat een jonge groep kinderen er veel meer moeite mee heeft dan de oudere kinderen in de groep. Hoe kun je het organiseren dat er genoeg aandacht voor taal is maar niet alleen de focus ligt op het leren van letters? Met die vraag in mijn hoofd, ontdekte ik de visie van Ewald Vervaet.
Dr. Ewald Vervaet geeft in Nederland in belangrijke mate de toon aan op het gebied van de ontwikkelingspsychologie van kinderen tussen nul en acht jaar. Hij heeft studie verricht naar het leren lezen van kinderen en daar belangrijke ontdekkingen gedaan. Na de informatie te hebben gelezen besloot ik, samen met de onderbouwcollega’s een cursus te volgen: Ontdekkend leren lezen en daar de visie van Ewald Vervaet meer eigen te maken. Deze visie houdt in dat als een kind er aan toe is, het in 40 uur kan leren lezen!
Het is een gegeven dat peuters, kleuters en jonge schoolkinderen in vier fasen zitten: Fase elf, twaalf, dertien en veertien. De eerdere fases passen bij de ontwikkeling van baby tot peuter. Ewald heeft verschillende proeven ontwikkeld waardoor je erachter kunt komen in welke fase elk kind, ten aanzien van het lezen, zit. Door middel van een woordlengteproef, portretproef, schrijfproef en een leesproef kun je er achter komen of het kind toe is aan ontdekkend leren lezen.
Een belangrijk gegeven is: begin niet te vroeg! Zitten kinderen in fase 13 dan begin je met de voorbereidingen voor het lezen en schrijven. In fase 14 kun je met het gerichte leesonderwijs starten. Een kind is leesrijp als het zowel de schrijfproef als de leesproef met woorden van vier letters op het niveau van fase 14 doet.
In de klas heb ik met ongeveer tien kinderen de schrijfproef afgenomen. Het was een grote ontdekkingstocht. Weer terug gaan naar af en kijken hoe het kind reageert in plaats van letters erin stampen en toetsen of het is blijven hangen. Opvallend was dat vooral kinderen in groep 1 zich heerlijk ongeremd voelden en schreven zoals zij dachten dat het zou moeten. Ze werden er blij van en waren erg trots op het resultaat. Bovendien is het erg leuk om de verhalen en uitleg te horen die de kinderen er bij geven. Het geeft vaak veel informatie over hoe de kinderen denken. In groep 2 viel echter op dat kinderen juist heel geremd waren. Vaak vertelden ze dat ze niet konden schrijven en dat ze niet wisten hoe het moest. En dat door een aanbod van tenminste tien letters en regelmatig maken van woordjes……. Uiteindelijk kwam er toch vaak wat op papier nadat ik verteld had, dat alles mag en alles goed is. En wat blijkt dan? Kinderen gebruiken niet de aangeleerde woorden! Ze schrijven ongeveer alle familieleden op. En dan ook nog in hoofdletters. Terwijl ik toch consequent de blokletters gebruik. Het was een enorme eye-opener. Hoezo letters er in stampen? Bereik je daar niet juist het tegenovergestelde mee?
Een paar voorbeelden:
Fase 11 Fase 12
Vrije vormen en krabbels Er ontstaan herkenbare letters
Fase 13 Fase 14
Er is sprake van gebruik van Duidelijke letters, alleen
letters maar nog omkeringen, enkele omkeringen bij de cijfers
gebruik verschillende letters
Tijdens de tweede cursusbijeenkomst bleek dat veel medecursisten dezelfde ervaringen hadden. Er zijn veel schrijfproeven bekeken. Belangrijk om te leren in welke fasen een kind zit. De volgende stap is het afnemen van de leesproef bij de kinderen die in fase 14 zitten. Je maakt klankzuivere woorden op dezelfde schrijfwijze als de kinderen hanteren en laat de kinderen dit lezen.
Wat is het dan bijzonder om te zien hoe kinderen woorden met hun eigen letters kunnen lezen. Een van de kleuters wist heel veel woorden en letters op te schrijven. Bij het lezen van de woorden, kwam er echter heel wat anders uit: Het woord mes werd smeerkaas en het woord pas werd brood. Kan dit kind niet lezen? Tijd voor een tweede gesprekje. Toen ontdekte ik dat ze feilloos en snel alle letters wist te benoemen. Het aan elkaar plakken was echter nog het probleem! Op die manier weet je waar je samen mee aan de slag kunt.
In het boek: Ontdekkend leren lezen wordt precies uitgelegd wat je bij elke fase wel kunt doen. Ook staat er wat je juist niet moet doen! Vooral daar lees je dingen die anders zijn dan je gewend bent: schrijven in hoofdletters als het kind in fase 13 zit: de reden is dat je hoofdletters makkelijker kunt herstellen, ze zijn minder spiegelgevoelig, de grootte van de letters is gelijk en als kinderen in fase 14 zitten ontdekken ze de kleine letters en hebben ze iets nieuws te ontdekken! Geen letters aanleren als ze er niet aan toe zijn maar vormoefeningen doen en hakken van woorden. Als een kind er aan toe is, explodeert zijn kennis!
Zit het kind in fase 14, dan is er een prachtig werkboek waar een opbouw inzit van het aanbieden van de letters. Deze letters worden niet aangeboden maar door de kinderen ontdekt. Al snel kunnen ze woorden lezen en zinnen!
Inmiddels heb ik al een aantal kinderen die bijna of helemaal in fase 14 zitten. In januari ga ik met hen in hun eigen werkboekje aan de slag. Wat moet het toch leuk zijn dat ze uiteindelijk een prachtig boekwerkje mee naar huis krijgen waar ouders kunnen zien dat een kind heeft leren lezen! Ik ben erg benieuwd naar mijn bevindingen en zal jullie hiervan op de hoogte houden.
Mocht je enthousiast geworden zijn door deze aanpak en er meer over willen lezen? Ga dan naar: ontdekkend leren lezen. Daar lees je meer over de aanpak en de cursussen die gegeven worden. Mijn ervaring is dat als je alleen de handleiding hebt, het best lastig is om voor ogen te krijgen wat Ewald Vervaet bedoelt. Heb je de cursus gevolgd, dan is dat duidelijker. Ook oefen je dan meer in het herkennen van de fases waarin het kind zit. Het boek kun je hier bestellen: Handleiding ontdekkend leren lezen en het werkboek via deze link: werkboek ontdekkend leren lezen.
Onderwijs moet weer aansluitend worden aan de ontwikkeling waarin het kind zit! Iets wat ik eigenlijk heel diep had weggestopt en waar ik nu vanuit mijn hart weer wat mee wil gaan doen! En het begint is er, dankzij deze cursus!
loading...
Ontdekkend leren lezen,
