Lezen en schrijven doe je samen
Janneke 22 oktober 2017Lezen en schrijven, mijn kinderen in groep 2/3 hebben het er maar druk mee! Boeken maken, nieuwe woorden ontdekken, briefjes schrijven, boekjes lezen, woorden en korte verhaaltjes lezen. Het lees- en schrijfproces in een groep 2/3 zet mij wel aan het denken. In de andere groep 3 wordt gewerkt met Veilig Leren Lezen en daarom doe ik dat ook. Ik vind zelf wel dat ik dan wat mis. De thema’s die bij Veilig Leren Lezen horen zijn kort en sluiten niet aan bij de belevingswereld van de kinderen. Iets dat ik juist wel belangrijk vind in een groep 2/3. Daarom bied ik nu de woorden uit de methode kort en krachtig aan en geef veel aanvullende oefeningen die bij het thema passen waar we met groep 2 en 3 aan werken. Ik ben daar nog zoekende in. Wat is het dan fijn om tijdens dat proces het boek: Lezen en schrijven doe je samen, van Bea Pompert te lezen! Het boek geeft een ontwikkelingsgerichte didactiek weer voor het lezen en schrijven in groep 3 en 4. Eerder had ik al; Zin in lezen, gekocht en bekeken en werd daar al door geraakt. Het boek Lezen en schrijven doe je samen geeft mij meer duidelijkheid! Hier kan ik wel wat mee. Niet alleen voor groep 3 maar ook voor de kleuters las ik goede werkvormen om te gebruiken in de klas. Ik heb het boek naast mijn eigen werkwijze gelegd.
Wat kun je in het boek vinden?
Hoofdstuk 1; Lezen en schrijven, daar zit een verhaal in
Kleuters vinden het heerlijk om te lezen en schrijven, het past bij hen. Ze begrijpen dat ze hun spel ermee kunnen verrijken. Met kleuters kun je al bezig zijn met teksten en schrijven bij de thema’s in de groep bij: spelactiviteiten, onderzoeksactiviteiten, verhalen vertellen, teksten schrijven, boeken, teksten en verhalen lezen. Vooral tijdens spelactiviteiten kunnen boeken en schrijfmateriaal van toegevoegde waarde zijn.
Lezen in de bouwhoek
Ik heb in mijn klas overal boeken liggen: in de bouwhoek als naslagwerk, map met schrijfpapier in de huishoek, in het winkeltje, een boek dat op een standaard staat om wat extra in de aandacht te staan, de leeshoek, de verteltafel etc.
In het boek wordt aangegeven dat kinderen goed zelf een spelverhaal kunnen bedenken en dat het belangrijk is om hier een kop en staart aan te geven, het verbindt activiteiten aan elkaar. Jonge kinderen kunnen verhalen ook opschrijven door te doen alsof, symbolen te gebruiken, werktekeningen te maken en teksten te schrijven. Door boeken, teksten en verhalen te lezen verrijk je de wereld van de kinderen en ook hun taal. In het kleuteraanbod vinden de volgende leesactiviteiten plaats: boekenkring, lezen in kleine groepen, expertlezen en zelf lezen.
Werken bij de verteltafel:
Lezen in boeken:
Hoe ga je hier in groep 3 en 4 nu mee verder? Belangrijk is dat er verder gegaan wordt op de basis die is gelegd. Door betekenisvolle lees- en schrijfactiviteiten aan te bieden als leerkracht los van een methode. In groep 3 loop je al direct tegen een aantal knelpunten aan: technische leesvaardigheid, klassikale werkwijze, gebrek aan functionaliteit en samenhang. Daarom is een meer brede benadering nodig. Dit wordt aangereikt door aan te sluiten bij concrete ervaringen van kinderen, de overgang van ontluikende geletterdheid naar zelf lezen en schrijven, betekenisvolle inhouden en activiteiten, samenhang in spreken, luisteren, schrijven en lezen, lezen met plezier en begrip door het vierveldenmodel te gebruiken en de kinderen in te leiden in een geletterde cultuur.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Dat er eigenlijk al veel bij de kleuters gebeurt maar dat er wel meer structuur en lijn in kan zitten. Ook de boekenkring en het maken van verhalen en deze zelf lezen ga ik zelf meer gebruiken bij de kleuters en groep 3. Verder gaan bij de basis die is gelegd is belangrijk: Ik merk dit al bij start groep 3. Er zijn kinderen die alle letters al goed beheersen en toch komt er weer een nieuwe letter aan bod terwijl de kinderen deze allemaal al lang onder de knie hebben. Ze verliezen daardoor hun leesplezier.
Hoofdstuk 2; Zelf schrijver worden
In kleutergroepen doen kinderen veel schrijfervaringen op. Welke schrijfactiviteiten komen er in groep 3 en 4 aan bod en welke plaats en functie neemt het schrijven van teksten in groep 3 en 4 in? Aan bod komt het schrijven bij een thema in de klas, het schrijven van jonge kinderen, de compositievaardigheden, waarover schrijven zij; allerlei mogelijkheden om over te schrijven in de klas, de fasen in het schrijfproces, genres en tekstsoorten, de rol van de leerkracht tijdens dit proces, de spelling, handschrift en schrijven op de computer en schrijven en lezen.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Dat het goed is om een stappenplan te hebben waardoor kinderen kritisch naar hun eigen werk kijken ook het verzamelen van woorden bij een thema en deze zichtbaar ophangen zodat de kinderen weten hoe deze geschreven moeten worden en deze dagelijks ook te behandelen, vind ik een mooie manier van werken die ik ga toepassen. Ook het schrijven van teksten en het belang van het steeds weer zelf teruglezen ben ik meer gaan inzien.
Hoofdstuk 3; Starten met zelf lezen
Zelf leren lezen doen de meeste kinderen in groep 2 en aan het begin van groep 3. Het zelf lezen blijft verbonden aan het schrijven van teksten en het lezen van boeken. De eerste fase van zelf lezen bestaat uit: teruglezen van eigen teksten, werken met woorden door zelf signaalwoorden te kiezen, te verwerken en er werkmateriaal bij te maken, het eigen leesboek, startboekjes lezen, verder lezen: hardop en stil, organisatie in kleine groepen voor instructie en hoe hou je zicht op de leesontwikkeling.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Dit hoofdstuk geeft een duidelijke opbouw om zonder methode te leren lezen. Het heeft mij meer inzicht gegeven in dit proces en hoe je het kunt vormgeven. Het werken met een woordveldenschrijft vind ik een prachtige tip! Dat helpt kinderen om woordbeelden in te prenten en ze sneller te herkennen. Ook het eigen leesboek ga ik uitproberen. Een ringmap waarin de letters komen, de welke letters ken ik al en pagina’s met ruimte voor teksten, illustraties, signaalwoorden en teksten om zelf voor te lezen.
Hoofdstuk 4; Zin in lezen
Zin in lezen krijgen en houden daar gaat het om. Thematiseren in de klas is een dynamisch betekenisverleningsproces rond, voor kinderen interessante onderwerpen. De betrokkenheid is groot en daardoor, mits de kinderen worden begeleid, ook de motivatie om te gaan lezen en schrijven. Leesactiviteiten in beeld laten zien hoe op een goede manier je lees-schrijfactiviteiten geoptimaliseerd kunnen worden die gericht zijn op de ontwikkeling van plezier en beleving en op een goed begrip van teksten en verhalen. Dit kan door een goede leesomgeving te creëren, door verschillende leesactiviteiten te organiseren in grote en kleine groepen. De rol van de leerkracht is meer dan het inrichten van een rijke, uitnodigende leesomgeving. Een doelgericht lesaanbod is ook belangrijk om kinderen te kunnen stimuleren en begeleiden bij de leesactiviteiten. Iedereen kan meedoen vereist een flexibele manier van organiseren en groeperen. Daarbij zijn coöperatieve werkvormen goed toe te passen. Begeleiden, observeren, evalueren en registreren zijn van belang om de ontwikkelingen van elk kind goed te kunnen volgen.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Er zijn veel activiteiten die bijdragen aan een goede leesomgeving, daardoor zullen kinderen zin blijven houden in lezen.
Hoofdstuk 5; Aandacht voor de aarzelende lezer
Wat is dat al een prachtig woord, de aarzelende lezer! Het heeft niet meteen een negatieve lading. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe leerkrachten op een ondersteunende manier aandacht kunnen geven aan deze lezers. In elke groep zitten kinderen voor wie lezen en schrijven grote problemen geeft. In dit hoofdstuk wordt goed beschreven aan welke basiskenmerken dit zou kunnen liggen en wordt het vierveldenmodel als richtsnoer gebruikt. De verdiepingsaanpak en de begeleidingsstrategien geven een duidelijk beeld in drie fases van de aanpak die je kunt toepassen.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Deze aanpak zoals in het boek beschreven laat duidelijk zien wat je kunt doen bij aarzelende lezers. Ook een hele goede aanvulling om te gebruiken als je wel met een methode werkt. Op deze manier blijven kinderen meer gemotiveerd dan het telkens weer lezen van rijtjes. Ook de woordrij die als stappenplan aangeboden kan worden lijkt me heel zinvol om te gebruiken. Ook vind ik de actieve rol die aarzelende lezers in de begeleiding hebben zeer waardevol.
Hoofdstuk 6; Planning en uitvoering
Hoe plan je een activiteitenaanbod en organiseer je dit staat in dit hoofdstuk centraal. Vanuit een themaplanning wordt een planning per week gemaakt. Er staat een prachtig voorbeeld in van een rooster. Door dit goed te beschrijven krijg je meer een beeld bij hoe je dit in je eigen situatie kunt invoeren.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? De doelen die op deze manier aan bod komen, liggen beduidend hoger dan de wijze waarop je met methodes werkt. Deels komt dit omdat je meer werkt op het niveau van de leerling maar ook doordat de betrokkenheid veel groter lijkt met deze manier van werken en kinderen willen verder.
Hoofdstuk 7; Invoering en winst
Als kinderen in groep 3 komen, zit er veel verschil in hun ontwikkeling en de manier waarop ze in groep 3 gaan starten. Het is belangrijk dat kinderen weten waarom ze iets doen. Betekenisvol leesonderwijs is belangrijk. Door het lezen van boeken, verhalen en teksten waar kinderen echt wat aan hebben, wordt de kans op motivatie en betrokkenheid vergroot. Dat is beter dan een overdosis aan geïsoleerde technische oefeningen waardoor de echte leestijd vermindert. Er zijn nu ook veel leerkrachten die in hun groepen te maken hebben met meertalige situaties. Deze kinderen hebben meer aandacht nodig voor de relatie tussen klanken en de lettertekens. Ga je deze manier van werken invoeren? Dan heb je niet alleen de leerlingen nodig maar ook de collega’s. Door dit samen op te bouwen, wordt de kans op een succesvolle aanpak vergroot. In dit hoofdstuk wordt in verschillende fases uitgelegd welke stappen je kunt ondernemen om deze manier van werken in te voeren. Uit onderzoek is bovendien aangetoond dat leerlingen die op deze manier werken het goed doen, beter dan volgens de scores wordt verwacht. Er is bovendien een positief verband tussen de schrijfvaardigheid van de leerlingen en het lezen met begrip. Bovendien worden de leerkrachten ook betere leerkrachten met deze aanpak. Leerkrachten maken hierin echt het verschil.
Wat heb ik uit dit hoofdstuk geleerd? Dit moet, als je het goed wilt doen een aanpak zijn, die navolging krijgt in een hele school. Jammer genoeg ziet niet iedereen dit als een meerwaarde. Ik haal er zelf zoveel mogelijk goede en belangrijke punten uit om toe te passen in mijn groep en gebruik daarbij de methode zo summier mogelijk. Maar mijn droom is wel om allemaal op deze manier te werken!
Algemeen; Op welke manier je ook werkt, dit boek is een aanrader om het lees- en schrijfonderwijs eens goed onder de loep te nemen. Er staan zo veel mooie voorbeelden en goede ideeën in dat je er al veel van gebruiken kunt in welke dagelijkse praktijk dan ook. Ik heb veel meer inzicht gekregen in mijn vraag hoe je het best kunt werken zonder een methode zonder de kinderen tekort te doen. Het biedt structuur, een goede opbouw en inzicht om het toe te passen. Dit boek is een must om te lezen voor leerkrachten in groep 2-3-4.
loading...
