Leren spelen en spelend leren deel 2
Janneke 29 november 2015Deze keer het tweede deel over spel in de kleuterklas! Om te leren spelen en daarbij spelend te leren is het nodig om een rijke leeromgeving te creëren. Maar wat is dat: een rijke leeromgeving en hoe organiseer je dat?
Een rijke leeromgeving voor ieder kind
Soms kom je een klas binnen en dan heb je meteen een warm en fijn gevoel of juist niet. Dat is precies wat een rijke leeromgeving typeert. Een kale klas waar niets hangt of waar geen sfeer is, geeft geen stimulans om te willen spelen. Een klas moet er gezellig en uitnodigend uitzien. Wees je daar bewust van als leerkracht! Kijk zelf kritisch naar de klas en hou als leidraad aan: een rijke leeromgeving hoeft niet meteen te betekenen dat het hele lokaal vol kleur en materiaal staat. Kinderen moeten hun weg er goed in kunnen vinden.
Ik werk zo’n vijf a zes weken aan een thema. Momenteel is dat de snoepwinkel. We zijn na de herfstvakantie gestart en gaan door tot de kerstvakantie. Wat doen we dan met deze hoek?
- Hoe werkt het in een winkel
- Prijslijst maken
- Wegen
- Wachten op je beurt
- Snoep maken om te verkopen
- Omgaan met geld
- Sinterklaastijd: pepernoten bakken en gebruiken, sinterklaas en pieten doen boodschappen in de snoepwinkel, sinterklaassnoep en sinterklaaskoek
- Kerst: kerstkransjes
In onze klassen hebben we dagelijks een tot twee keer een speel/leertijd van minstens een uur, vaak nog langer. In deze tijd worden wel eens knutselopdrachten gemaakt maar dat staat niet centraal. En de knutselopdrachten die we maken, staan ook vaak ten dienste van het spel. Bijvoorbeeld spekjes en drop maken voor de snoepwinkel, hoeden maken die bij het spel weer gebruikt worden, etc. Er kunnen weken voorbij gaan dat kinderen misschien één verplichte opdracht per week maken.
Omdat we spel zo belangrijk vinden, richten we onze klassen zo in dat er in de speel/werktijd ruimte en gelegenheid is om in hoeken te werken.
Bij elk thema dat we aanbieden staan we stil bij de hoeken en de inrichting daarvan. Zijn er geen mogelijkheden voor spel, dan heeft het thema geen meerwaarde. Dus daar begint de eerste selectie al. Het tweede waar ik naar op zoek ga is een goed prentenboek dat geschikt is om te gebruiken. Je kunt een boek als leidraad en uitgangspunt nemen maar ook tijdens het thema gebruiken en voorlezen. Dat wordt de eerste hoek dan ook vaak: de verteltafel. Een hoek waar de kinderen het boek van begin tot het eind kunnen naspelen. Erg belangrijk voor de taalontwikkeling en de sociale ontwikkeling. De rollen moeten worden verdeeld, er moet gewacht worden op elkaar en je moet elkaar aanvullen en helpen met het verhaal. Een verteltafel moet functioneel zijn; niet te vol, de attributen moeten goed te gebruiken zijn door kinderen en ze moeten ruimte hebben om het verhaal te bekijken en te lezen. Het is ook leuk om samen met de kinderen de verteltafel te maken.
In de huishoek worden ook aanpassingen gedaan: er wordt iets toegevoegd of weggehaald. Vaak staat er zo veel in een huishoek dat kinderen het spoor bijster raken en door de hoeveelheid spullen het spel niet meer kunnen doen. Dat verzandt dan ook in het uit de kasten halen van dingen en dat op de grond neer leggen. Vervolgens weet niemand meer hoe het in de kasten moet en ontstaat er een bende……Kies voor één item per keer: of eten koken en de tafel dekken, of de kinderen/poppen verzorgen, of de was doen en strijken, of de hond en poes verzorgen en uitlaten, of barbecueën in de zomer, of winterkleren neerleggen, enz. Ga je met het één aan de slag, haal dan wat anders weg! Het is snel teveel…….. Nog een goede raad: speel eens mee met de kinderen als je wat met het spel wilt gaan doen.
Vorig jaar ben ik daar weer meer mee aan de slag gegaan. In de kerstperiode wilde ik dat de kinderen meer gingen doen met eten koken en tafel dekken. Dus…op naar de huishoek. Jongens, juf komt eten! Gezellig! Pats: daar lag al een bord met een appel erop. Nee, de juf wil gezellig met jullie aan tafel zitten en ze wil ook nog dat de tafel gedekt wordt. Nou, dat was ook wel mogelijk. De kasten gingen open en daar kwamen de borden, het bestek en de bekers op tafel te staan. Ondertussen hebben we uitgebreid gepraat over hoe dat allemaal heette en hoeveel we overal van nodig hadden. Er werd ook driftig in de pannen geroerd en tot slot werd alles op de borden gelegd. Yes! Etenstijd! Intussen was het echter in de klas doodstil geworden….was iedereen er vandoor? Welnee: de klas stond gezellig in de deur en voor het raam van de huishoek mee te genieten van dit spektakel! Elke hap die juf nam werd bestudeerd! Alsof er nog nooit iemand een juf had zien eten. Intussen werd in de huishoek in volle concentratie gekookt en opgediend. In de dagen en weken erna, bleef het spel in de huishoek duidelijk anders! Iedereen had gezien hoe het ook kon en speelde dat na! Leer voor mijzelf…..doe eens wat vaker een interventie en ga eens vaker op bezoek in de huishoek om erachter te komen hoe je het spel toch wat kunt veranderen en verrijken!
In de schrijfhoek komen woordenboeken en woordkaarten te hangen aan de woordenboom. Hier kunnen de kinderen in een eigen schrijft schrijven of in een woordenboek. Er ligt een pennenbak met pennen in allemaal kleuren, groottes en diktes. Er wordt veel gebruik van gemaakt! Groot en klein schrijft op de eigen manier.
Ik zorg ook dat er altijd een senso-motorische hoek is: zandtafel, watertafel, klei, ontdekmateriaal, etc. Veel kinderen en met name de jonge kinderen zijn graag handelend en ontdekkend bezig. Daar moet je de ruimte voor geven.
Denk bij het zoeken naar hoeken bij je thema aan een belangrijk ding: blijf bij je thema en zorg dat je hoek/hoeken daar onderdeel van zijn! Nu in de Sinterklaastijd bijvoorbeeld heb ik een pepernotenfabriek laten ontwerpen door de kinderen. Dus niet een kant en klare fabriek, door leerkrachten gemaakt, waar de kinderen in mogen spelen maar een waar de kinderen zelf ontdekkingen doen en na moeten denken hoe de pepernoot in de snoepwinkel terecht moet komen. Geef je daarvoor de ruimte? Dan zie je het enthousiasme komen en de ontdekkingen als een grote pepernoot de weg blokkeert. Juf, de grote pepernoten moeten we niet weer gebruiken! Wat een leermoment! Kijk eens vaker met de ogen van kinderen en geef ze de kansen om te ontdekken. En….kinderen kunnen meer dan je denkt!
De materialen:
Bouwtekeningen maken: (wat ben je van plan?)
De uitwerking:
En ziedaar…..de pepernoten rollen regelrecht de snoepwinkel in!
Doe ook vooral niet teveel. Momenteel zie ik vragen op het internet voorbijkomen over Kersthoeken. Natuurlijk lijkt het geweldig om in twee weken en een restaurant en een stal en een postkantoor en een verteltafel en een huishoek met een kerstboom en een winkel om kerstartikelen te kopen te hebben maar zelfs als zou je zes weken over Kerst werken: het is teveel! Richt je dan op één belangrijk item bijvoorbeeld: het restaurant: zet in de huishoek grote pannen en lepels neer. Leg er wat koksmutsen neer die je met de kinderen maakt, laat de kinderen meedenken over hoe het werkt in een restaurant en wie daar werken, maak placemats en menukaarten en plan daar meer activiteiten omheen. Kies je liever voor de huishoek met een kerstboom? Ook goed en doe daar dan eventueel een winkel met kerstartikelen bij maar wil je daar het spel goed laten verlopen dan heb je daar al je handen vol aan: maak prijslijsten, maak kerstversiering om te verkopen, etc. Daar heb je minsten twee weken voor nodig en eigenlijk is dat zelfs te weinig want als je dan alles klaar hebt, is het al kerst.
Een heel verhaal met deze boodschap: laat kinderen meedenken in de hoeken en doe vooral niet teveel, pak één item! Diep wat je wel doet goed uit en begeleid daarbij het spel door observeren en eventueel interventies.
Veel speelplezier en leerzame momenten!
loading...
Leren spelen en spelend leren deel 2,
