Leren spelen en spelend leren!
Janneke 20 oktober 2015Het spel van kleuters is vaak onderwerp van gesprek. In een kleutergroep zou dit een belangrijk onderdeel van de dag moeten innemen maar tijdens workshops en bijeenkomsten met leerkrachten is het mij opgevallen dat hierover veel onduidelijkheid is. Er zijn leerkrachten die de voorkeur geven aan activiteiten waarbij ze kinderen in een grote of kleine kring wat leren en zijn bang dat spel daar niet aan voldoet. Ook is het werken met materialen in kleine groepen en het knutselen, belangrijker dan het spel in de hoeken. Wat mij heeft doen schrikken is dat de Inspectie van Onderwijs constateerde dat er nauwelijks nog gespeeld werd in kleutergroepen. Daarom wil ik het spel in kleutergroepen weer onder jullie aandacht brengen. In een aantal artikelen kunnen jullie de volgende onderwerpen verwachten die van belang zijn bij spel:
- Wat is spel
- Waarom maken we ons zo druk om het spel?
- Spelen is leren
- Wat is een rijke leeromgeving
- Spel hoort bij je thema
- Hoe start je spel op
- Wat zijn de condities om goed te kunnen spelen
- Hoe begeleid je het spel
- Wat registreer je van het spel
Wat is spel?
Voor de opleiding Specialist Jonge Kind heb ik een definitie van spel gemaakt.
Definitie van spel:
Spel is een beleving vanuit het kind zelf. Het is een levensbehoefte. Kinderen zijn actief en leren de wereld kennen en spelen dit na of bedenken hun eigen verhaal, daardoor zijn ze betrokken en beleven ze er plezier aan. Spel is vrijwillig en interactief: door iets toe te voegen kan dat het spel beïnvloeden, door reacties van anderen of de leerkracht kan het spel een andere wending krijgen.
Vooral het feit dat spel een beleving is vanuit het kind zelf is belangrijk! Activiteiten waarbij de leerkracht aangeeft wat er gaat gebeuren is dus eigenlijk geen spel. Ook puzzels, mozaïek, vouwbladen etc. zijn geen spel omdat er een opdracht aan vastzit die je moet doen. Dat geldt ook voor veel ontwikkelingsmateriaal. Alleen als je er zelf iets mee kan bedenken, dan hoort het weer wel bij spel.
Een ander belangrijk gegeven: spel is een levensbehoefte! Het is de manier van kinderen om de wereld te leren kennen. Je ziet het bij de hele jonge kinderen die erg bezig zijn met manipulerend spel: het handelen, voelen en ervaren is belangrijker dan hoe het echt hoort. Daarna wordt het materiaal belangrijk om te gebruiken bij het rollenspel en dan pas krijg je dat kinderen echt een rol aannemen. Het is altijd bijzonder om te zien hoe kinderen in verschillende fases toch samen aan het spelen zijn en ondertussen van elkaar leren.
Waarom maken we ons nu zo druk om het spel?
Ik heb zelf ervaren dat kinderen enorm veel behoefte hebben aan spelen. Er zijn van die dagen dat je van alles wilt uitleggen en dan krijg je vanzelf de vraag: ” Juf wanneer gaan we nu eindelijk spelen!” Ik ben best aan het zoeken geweest naar een goede balans omdat er zoveel meer moest gebeuren…….Nu zorg ik ervoor dat er elke dag volop gespeeld kan worden en dat er een rijke leeromgeving aangeboden wordt. Daarin worden kinderen uitgedaagd om te onderzoeken, te ontdekken en te ervaren. Dat past bij kleuters!
Door middel van het spel komen er heel wat ontwikkelingsgebieden aan bod: sociale ontwikkeling, emotionele ontwikkeling, intellectuele ontwikkeling maar ook de motorische ontwikkeling. In deze tijd is er veel ruimte voor digitale vaardigheden. Ook belangrijk om te leren. Toch viel het mij op dat er kinderen zijn die zodra de tablets te zien waren, alles lieten liggen en in hun eentje achter de tablet kropen om daar, als het aan hen lag, uren later weer weg te gaan. Omdat ook thuis kinderen veel tijd besteden achter de tv en de computer of tablet, denk ik dat het zeker in de onderbouw verstandig is om hier goed op te letten en te zorgen dat kinderen tijd krijgen om te spelen of leren om te spelen en zich zo ontwikkelen op emotioneel, sociaal, motorisch én intellectueel gebied.
Op mijn website probeer ik het belang van het spel tot uitdrukking te laten komen door foto’s van spelactiviteiten te plaatsen en daardoor mensen op ideeën te brengen. Doordat er veel aandacht is voor het werken op verschillende niveaus in de klas, lijkt het soms dat het spel daar niet bij past. Mijn ervaring is juist dat je daar het spel heel goed bij kunt gebruiken. Bovendien zijn kinderen vaak erg betrokken bij het spel, dus daar kun je weer gebruik van maken.
Wat wil je weten over het spel?
Zijn er onderdelen passend bij het spel waarover je meer zou willen weten, dan kun je mij gerust een mail sturen met daarin je vraag of de zaken waar je tegen aanloopt. Dan zal ik die in de volgende artikelen verwerken.
loading...
Leren spelen en spelend leren!,
