Ridders, jonkvrouwen en kastelen
Janneke 21 januari 2013 
Ontwerpschema en groepsplan
- Hier kun je een ontwerpschema/groepsplan downloaden over ridders, jonkvrouwen en kastelen: ontwerpschema/groepsplan
Doel van het project
- De kinderen laten kennismaken met een andere tijd; de Middeleeuwen
- De kinderen leren waarom een kasteel werd gebouwd/ hoe ziet een kasteel er uit?
- Vroeger en nu aanleren
Boeken bij het project
Speelgoed bij het thema
Opening van het project
-
In de schatkist liggen allemaal plaatjes over vroeger en nu. De leerkracht deelt de plaatjes uit in tweetallen en de kinderen bespreken wat er op staat, wat het is en wat je er mee kunt doen. Dit wordt later in de kring teruggekoppeld.
-
In de schatkist liggen de volgende dingen: ridder, jonkvrouw, paard, zwaard, schild, plaatje van een kasteel; we bespreken het in de klas en bedenken welk thema het zou kunnen zijn. -
Start verhalend ontwerp; zie volgend hoofdstuk
-
Woordveld maken -
Idee van Cora Hansen: (Leonardo kleutergroep met hoogbegaafde kleuters 4 – 6 jaar)
Als uitgangspunt wil ik met de kinderen ons eigen land uitroepen. We bedenken daarvoor een naam, maar er komt natuurlijk heel wat meer bij kijken. Nu moeten we nog gaan bedenken wat we allemaal nodig hebben in ons eigen land. We zullen regels en wetten gaan opstellen, kastelen ontwerpen en bouwen, een eigen munteenheid uitgeven, vlaggen en wapenschilden maken, een volkslied componeren, een eigen taal ontwikkelen en nog veel meer. Bovenstaande gebruiken we dan als uitgangspunt om veel over de riddertijd (Middeleeuwen) en ons eigen koningshuis te leren. Om een voorbeeld te geven: als we onze eigen munteenheid gaan uitgeven zullen we moeten bedenken welke waarde deze munten moeten hebben, hoe we ze gaan maken, gebruiken we alleen munten of ook papiergeld, de munt moet een naam hebben en natuurlijk zullen we in het Speeltheater spullen gaan kopen en verkopen met ons eigen geld. Ook kunnen we kijken welke munten er zijn in andere landen, welke munt we vroeger hadden in Nederland, hoe je omrekent van de ene naar de andere munt… Kortom, zowel creativiteit, rekenen en wereldoriëntatie komen bij dit deelonderwerp aan bod. Op deze manier wil ik ook met de andere onderwerpen aan de slag.Ik wil uiteindelijk afsluiten met een zelfbedachte feestdag, een jaarmarkt of iets dergelijks. Ik heb er in ieder geval veel zin in.
Verhalend ontwerp
De leerkracht gaat even de klas uit en komt terug met een handpop van Ridder Ruighart. Deze ridder komt snikkend binnen en vertelt dat hij vreselijk verliefd is. Maar de jonkvrouw wil niet bij hem blijven omdat hij geen echte ridder is. In een gesprek met de klas laat hij zien dat hij wel een ridder is maar geen huis heeft. De kinderen gaan proberen om de ridder te helpen. De kinderen proberen in boekjes te ontdekken in wel huis ridders wonen en hoe dat er uit ziet. De volgende dag komt de ridder terug. Elke keer heeft de ridder een opdracht, een briefje of neemt hij iets mee…………
Aankleding van de klas
In een feestwinkel heb ik een prachtige ridderslinger gevonden. Dat brengt de klas meteen in de sfeer.
Uitstapjes/onderzoek
- Als er een kasteel in de buurt is, is het natuurlijk fantastisch om een bezoek te brengen aan dat kasteel.
- Vroeger en nu; kinderen hebben geen idee over de tijd die er was voordat zij er waren, door allemaal plaatjes van dingen van vroeger te gebruiken, laat ik zien dat er vroeger veel dingen anders waren.
- Plaatjes vroeger en nu
Knutselopdrachten
-
Borden en bekers van karton beschilderen in goud/zilverkleur; te gebruiken in het kasteel
-
Ridders gemaakt van Pringles bussen (Annemarie Mensink) -
Zwaard maken van karton; omwikkelen met aluminium folie
-
Teken een half kasteel op een dubbelgevouwen papier; laat de kinderen de andere helft erbij tekenen
-
Wapenschild maken: (Titia Pomp) -
Jonkvrouwenmuts plakken -
Jonkvrouwenmuts verven -
Ridderhelm maken van karton
Werkwijze ridderhelm. Pak een groot vel grijs karton. Knip deze in de lengte doormidden. Knip dan aan een kant stroken tot ongeveer 5 cm van de rand. Pas dan de rand op het hoofd van het kind. Niet dat vast. De stroken allemaal bij elkaar houden bovenop m.b.v. een grote splitpen. Maak een vizier ervoor vast met twee splitpennen en eventueel een mooie rand van crêpepapier erop. Veel succes! -
Ook andere helmen zijn mogelijk.
Bij mij mochten de kinderen zelf kiezen welke helm ze wilden. -
Munten maken van cirkels en goud/zilververf
-
Stafjes voor jonkvrouwen maken:stokjes met een ster en slierten (Idee en foto van Titia Pomp) -
Kastelen maken van strijkkralen -
Kasteel van zestien vierkantjes -
Ridders -
Jonkvrouwen -
Een kasteel inkleuren met verf en er bij tekenen.
De leerkracht zet er daarna een verhaaltje bij. -
Kastelen kun je ook maken van dozen -
Iedereen heeft een stokpaard gemaakt: een kartonnen paardenkop 2x uitknippen. Deze kop wordt geverfd. Knip met een perforator gaten op de plek van de manen en knoop hier draden doorheen. Een stok of lat erin plakken en klaar is het stokpaard! -
Wat zie je in de spiegel als je jonkvrouw bent? -
Wat zien ridders als ze in de spiegel kijken? -
Zelf ridderschilden maken door eerst een ontwerp op papier te maken en deze later na te schilderen. Ik heb de schilden op hout laten maken. Achterop kwam een balkje waarmee de ridders hun schild vast konden houden. Dit balkje is gewoon op het schild geplakt. -
De jonkvrouwen kregen een bak met gouden en zilveren kralen ( houten kralen en pasta penne dat goud en zilverkleurig gespoten was) Deze moesten ze in een bepaalde volgorde rijgen: zilver rond – zilver – recht, goud – rond, goud – recht. -
Jonkvrouwen en ridders knippen en plakken -
Kastelen tekenen en erbij schrijven -
Schild verven en ridder of jonkvrouw erop plakken -
Kasteel stempelen en daarna tekenen (groep 1) -
Groep 2 knipte en plakte zichzelf als ridder of jonkvrouw. Daarna kregen ze de opdracht te bedenken wat ze zouden doen als ze ridder of jonkvrouw zouden zijn. Daaruit kwamen prachtige verhalen. Deze heb ik opgeschreven en de tekst hebben de kinderen zelf nagetypt op de computer. Daarna mochten ze een achtergrond tekenen met wasco en inkleuren met ecoline. Deze achtergrond moest wel bij het verhaal passen. Daarna heb ik de jonkvrouwen, ridders en bijpassende teksten erbij geplakt.
-
Kasteel van groep 1, gemaakt van drie kleine en twee grote rollen -
Kasteel van groep 2 geprikt en getekend
Hoekenwerk
In de bouwhoek kunnen kastelen worden gebouwd; geef de kinderen een extra stimulans door er kastelenboeken neer te leggen en extra bouwmaterialen die gebruikt kunnen worden bij de kastelen. Als de bouwwerken klaar zijn kunnen de kinderen op tekenpapier ridders, paarden en jonkvrouwen tekenen en dit bij het kasteel plakken.
Van Titia Pomp kreeg ik deze foto’s.
-
Je kunt van een groot stuk karton heel eenvoudig een kasteel maken -
Een paar mooie jurken voor de jonkvrouwen maken het natuurlijk ook leuk voor de dames -
Het kasteel met ridderkleren en jurken, een paard en de haard. -
T-shirt mee laten nemen; streep over midden zetten. ene kant kleuren, kinderen de andere helft laten doen in spiegelbeeld, ditzelfde doen met een wapenschild van karton, zo krijg je leuke verkleedkleren van de ridder (Idee van Christel)
-
Van Nopper kunnen kinderen ook prachtige kastelen maken -
En natuurlijk van blokken -
Prinsessen van strijkkralen -
Kastelen in de bouwhoek -
Kastelen van kleine blokjes
Wat moet allemaal aan de orde komen?
-
Wat zijn ridders, hoe zien ze er uit en wat hebben ze aan?
-
Wat zijn jonkvrouwen. hoe zien ze er uit en wat hebben ze aan?
-
Kastelen, waarom zo gebouwd?
-
Waarom een ophaalbrug?
-
Afspraken over gevechten; de vroegere toernooien waren feitelijk vriendengevechten ter vermaak van het publiek. Als je dit aan de kinderen uitlegt, krijgen de gevechten een heel ander uitgangspunt. In dit soort gevechten moet je dus heel voorzichtig zijn met elkaar. Als je hier een gesprek over houdt, zullen gevechten in de klas ook nauwelijks een probleem vormen.
Opruimen en afsluiten van het project.
Spel en beweging
Spelletjes
-
Het is donker; In een kasteel zijn veel donkere kamers, laat de ridder of de jonkvrouw voelen wie van de klas het is…….
-
Koning mag ik oversteken; I.p.v.: schipper mag ik overvaren
-
Er zat een klein prinsesje, huilend op een steentje; i.p.v. daar zat een klein zigeunermeisje
-
Toren stapelen; Ga in een kring om de blokken zitten en leg om de beurt een blok op de toren. Hoe hoog kan de toren worden
-
De slapende ridder; In een hoek van het speellokaal ligt een ridder te slapen. Stil komen de kinderen om hem heen staan. Als de ridder wakker wordt, probeert hij de anderen te tikken. Een maal achter de lijn mag er niet meer getikt worden.
-
Stokpaardenrace; Zet een parcours uit en laat kinderen met een stokpaard zo snel mogelijk dit parcours nemen
Warming up: Laat de kinderen door het speellokaal lopen als een ridder, rennen als een paard, wandelen als een jonkvrouw, stoppen als de hoorn klinkt, kanonnen laden en afschieten, etc
Groot materiaal
Klimhuis ombouwen tot kasteel, maak een brug van banken en zet torens neer van kasten. De kinderen mogen niet met de voeten op de vloer komen.
Links/filmpjes voor het digibord
Muziek
In het muziekkastje zitten opdrachten voor de volgende onderdelen van de muzikale vorming: ritmeopdracht, dansopdracht, luisteropdracht, muziekinstrumenten, liedjes om aan te leren.
O ridder zonder vrees,
wil jij de zeven draken
een kopje kleiner maken?
Prinsesje Pimpelmees,
ik zal de draken even
doen sidderen en beven!
O ridder zonder vrees,
als jij hun vuur kunt blussen,
zal ik jou zeker kussen
Hop, hop, twee ridders in galop,
twee ridders op een draf,
heuvel op en heuvel af.
Ze komen bij een torenpoort, klop, klop,
heeft iemand ons gehoord?
Een wachter zegt: ‘Treed binnen, treed binnen,
het feest gaat zo beginnen!
Stoer en sterk, met schild en zwaard
zit ik stevig op mijn paard.
Ik vrees geen enk’le edelman,
ik ben voor niets en niemand bang!”
Hop hop, hop hop, hop hop.
Vijf ridders in galop, vijf ridders in een draf.
De heuvel op de heuvel af. Zo rijden zij de ganse dag.
Maar wordt het nacht, dan zijn ze moe. Waar gaan die ridders nu naar toe?
Ach, is er dan geen plaats en stal waar ook het paardje slapen zal?
Zij kloppen op de torenpoort: “Doe open daar, die ons hier hoort!!”
O zie, de poort gaat open al. De ridders rijden in de stal.
De paardjes krijgen voer en rust en ook
de ridders slapen vast!
Achtergrondinformatie
- Hier is achtergrondinformatie te vinden over ridders, jonkvrouwen en kastelen: achtergrondinformatie
Materialen
Taal
In de taalkast zitten voorwerpen waaraan verschillende taaloefeningen zijn gekoppeld: Ko Klapper: tellen woorden in zinnen en woordstukjes, Ria Rijm: voor rijmoefeningen, Henk Hak en Piet Plak: hakken en plakken, woordrups: begin en eindletters, Pipa Papegaai: voor luisterspelletjes: nazeggen zinnen, Lange Slang: lange en korte woorden herkennen, voorwerp passend bij het thema: raadsels, wel of niet goed, etc., vingerpopjes voor het geven van een voorstelling in het theatertje erboven, grote lade waar het boek van de week uitkomt en waar een map in ligt met daarin bladen met de auditieve oefeningen erop.
Woordenschat
ridder – kasteel – kasteelmuren met kantelen en schietgaten – een ophaalbrug, toren en torenkamer – binnenplaats – feestzaal – ridderzaal – schildknaap – jonkvrouwen – hofnar – harnas – maliënkolder – feestmaal – koning – kanon – kruit – lans – paard – helm – page – ridderslag – ridderlijkheid – ridderorde – schaken – dammen – slotgracht – ophaalbrug – steekspel – toernooi – wapenuitrusting – wapenschild – veldslagen
Rekenen/wiskunde
Begrippen:
Groot – klein
Tellen van ducaten
Kralenplanken
- Hier is een lege kralenplank waarop de kinderen zelf een kasteel kunnen ontwerpen en daarna naleggen: lege kralenplank
Afsluiting van het thema
- We houden een ridderfeest in de klas met allerlei spelletjes.
Spelletjes ridderfeest:
Een plakje cake is het schild en de kinderen mogen hun schild versieren en opeten.
Ketting voor de jonkvrouw rijgen (en opeten)
Zwaardvechten
Twee kinderen staan tegenover elkaar met een stok of zwaard. Ze staan op een kleine verhoging een flink eind van elkaar. Een klein stuk hout kan ook. Door te proberen elkaar te raken, valt er waarschijnlijk een van de twee van de plek af en is af. Wie blijft staan, heeft gewonnen.
Ringsteken op de rug van het paard
Toren bouwen en omgooien met kogels (ballen)
Red de jonkvrouw uit de klimtoren
Wie is het eerst in de klimtoren bij de jonkvrouw?
Hou een optocht door de school of om de school heen als ridders en jonkvrouwen. De jongens hadden een stokpaard, een schild en een helm op. De meisjes hadden een stokpaard, een ketting en een jonkvrouwenhoed op. Het leek erg mooi!
Bedankt
Deze pagina werd mede mogelijk door bijdragen van: Margriet van Laar, Ina Schild, Christel Philtjens, Marjan Putman, Ronella Koedam, Titia Pomp, Hilda Luth, Corine Ottersberg, Annemarie Mensink, Margriet Holterman en Barbara Dijkstra.
loading...
Ridders, jonkvrouwen en kastelen,
