Ontdek techniek met kleuters
Janneke 3 januari 2013Kinderen houden van experimenteren en ontdekken. Om die reden heb ik regelmatig ontdekactiviteiten in de klas.
Dit kan bestaan uit een kast waarin allerlei materialen te vinden zijn waarmee kinderen kunnen experimenteren en ontdekkingen. De materialen zitten in ontdekdozen. Deze dozen kun je afwisselen en aanpassen per thema zodat de kinderen steeds weer uitgedaagd worden om iets te ontdekken. Het hoeft echter niet een kast te zijn, je kunt ook een ontdektafel maken waar je regelmatig iets nieuws introduceert, een ontdekdoos of een ontdekhoek.
Ik laat de kinderen vaak werken met een ontdekdoos en één keer in de week speel ik Professor Proefje. Dat vinden de kinderen geweldig!
Professor Proefje; Op donderdagmiddag vertel ik aan de kinderen dat ik even naar de wc ga, in de hal verkleed ik me: ik doe een witte jas aan en een baret op. Ik heb een koffertje bij me met daarin een brillenkoker en een bril. Deze bril heeft geen glazen en dat geeft elke keer weer ruimte voor de kinderen om daar opmerkingen over te maken.
Dan kom ik de klas binnen en begroet de kinderen. Ik vertel hen dat ik Professor Proefje ben en dat ik in mijn laboratorium een proefje heb bedacht om met de kinderen te gaan doen. Het grappige is dat de kinderen het spel al snel meespelen en je ook aanspreken als professor.
Welke proefjes en experimenten doe ik met de kinderen?
- Luchtstromen: Blaas de kaars uit.
In mijn koffertje zit een waxine lichtje en een aansteker. Op tafel staat een ronde fles en een boek. Ik laat de kinderen zien dat je de kaars uit kunt blazen en weer aandoen. Dan zet ik een boek tussen de kaars en mijzelf. Kun je de kaars nu ook uitblazen? De kinderen mogen het proberen en de professor ook maar het lukt niet. Dan zet ik een wijnfles tussen mijzelf en de kaars in. Kan ik nu de kaars uitblazen? Sommige kinderen denken van wel, anderen niet. Laat ze verwoorden waarom ze denken van wel of waarom niet. Als je nu de kaars uitblaast, zal het wel lukken want de luchtstroom gaat om de fles heen. -
Auto’s vooruit bewegen op lucht.
Blaas de ballon op en bevestig deze aan de auto. Laat nu de ballon los en deze zal vooruitgaan. Vraag de kinderen vooraf welke auto gaat winnen en waarom. 
Magnetisme: Ik laat een magneet zien en vraag of de kinderen weten wat je met een magneet kunt doen. Daarna deel ik in tweetallen magneten uit en mogen de kinderen zelf ervaren wat wel of niet aan een magneet plakt. Daarna bespreken we waarom dat zo is.
Magnetisme: Laat de kinderen van tevoren allerlei voorwerpen zien en vraag of het aan een magneet plakt of niet. Dit tekenen ze op een papier in de goede kolom. We leggen de voorwerpen ook zo neer en de kinderen vertellen bij elk voorwerp waarom dat ze denken dat het wel of niet aan een magneet plakt. Daarna kijken we of het ook inderdaad zo gebeurt.-
Geluiden maken met een beker
Met een plastic beker kun je veel geluiden maken: kraken, tikken, in roepen. Je kunt een beker ook laten kreunen.
Prik een gaatje onderin de beker. Doe hier een touwtje door en maak deze met een paperclip vast. Trek daarna het touwtje aan zodat de paperclip op de bodem van de beker ligt. Maak nu het touwtje wat nat en ga er met een zakdoekje of een tissue langs.
Hoe kan het dat de beker dit geluid maakt? Het geluid wordt verspreid door het vochtige touw.
Lost iets op in koud of warm water?
Zet verschillende glazen neer met koud water. Doe er een suikerklont in, wat zout, een stukje papier en een steen. Wat gaat er gebeuren?
Vul daarna vier glazen met behoorlijk warm water en vraag de kinderen wat er gebeurt als je de suiker erin doet, wat met het papier, wat met de steen en wat met het zout? Het suiker en zout zal oplossen door het warme water.
Zet verschillende formaten glazen en stolpen neer en zorg voor een waxinelichtje. Doe deze aan en vraag de kinderen hoe je deze uit kan doen. Al snel zullen de kinderen vertellen dat je dit kan doen door te blazen. Hoe kun je dit nog meer doen? Zet er een glas op en kijk wat er gebeurt. Waarom gaat de kaars uit? Doordat de vlam geen zuurstof meer krijgt. Hoe lang duurt het voordat de kaars uit gaat? Probeer dit met de verschillende formaten en laat de kinderen raden hoe lang het gaat duren.
Luchtdruk: Laat twee gummibeertjes in een cupje van een waxinelichtje drijven in een bak water. Blaas ze van links naar rechts en vertel dat ze er niet van houden om nat te worden. Laat dan een glas zien en vraag de kinderen wat er in het glas zit. Ze zullen zeggen dat er niks in zit. Vertel dat er wel wat in het glas zit en laat het zien door een glas over de beertjes heen te doen.
De kinderen zullen zeggen dat de beertjes dan wel nat worden. Als je het glas er gelijkmatig overheen doet, zal de luchtdruk het bootje naar de bodem van de bak duwen maar de beertjes blijven droog. laat de kinderen het voelen als je het glas weer naar boven haalt. Wat zit er nu in het glas? Zuurstof.
Nog meer proefjes?
Wat is een ontdekdoos?
Een ontdekdoos is een doos met materialen uit de leefwereld van de kleuter. Deze komt tegemoet aan de enthousiaste, nieuwsgierige en onderzoekende houding van de kleuters. Een ontdekdoos is gericht op het zelfstandig handelen met concreet experimenteermateriaal. Al handelend en op een speelse manier ontdekken de kleuters eigenschappen van het materiaal uit de doos. Dit roept dan weer nieuwe vragen op en zet kleuters ertoe aan om nieuwe mogelijkheden te onderzoeken.
Werken met ontdekdozen binnen zelfstandig leren.
Werken met ontdekdozen of ontdektafels, is een werkvorm waarbij kleuters eerst ruime kansen moeten krijgen om te experimenteren met verschillende materialen. Nadien kunnen de materialen worden uitgebreid met onderzoeksgerichte activiteiten aan de hand van opdrachtkaarten.
Nuttige tips.
De nadruk ligt op het verkennen van de eigenschappen van materialen en voorwerpen en rekening houden met datgene wat de kleuters interesseert en waar ze aan toe zijn.
-
De kleuters betrekken bij het zoeken van de nodige materialen.
-
Briefje aan de ouders (waardeloos materiaal kan voor de klas heel waardevol zijn)
-
Ga eens lang bij de schoenwinkel, de opticien (oude brillen, potjes voor contactlenzen…)
-
De ontdekdoos regelmatig aanvullen met nieuwe materialen zodat de uitdaging blijft.
-
Hoeveel kleuters mogen er maximaal spelen met de ontdekdoos.
-
De opdrachtkaarten eerst met de kleuters bespreken niet uitvoeren.
-
Al het materiaal voor de ontdekdoos zelf eerst bekijken, zo kom je steeds op nieuwe ideeën
-
Is het materiaal dat ik ga aanbieden geschikt voor deze leeftijdsgroep.
Op deze pagina zal ik beschrijven wat de mogelijkheden zijn van de ontdekkast en een opsomming geven van de materialen die je daarvoor kunt gebruiken. Ook komen er werkbladen bij.
Kijk maar……
Een doos met van alles dat met kijken te maken heeft. Wat kun je in de doos stoppen?
- Map met platen waarop allerlei rare dingen te zien zijn en kijkspelletjes. Voorbeelden kun je hieronder vinden
- Vergrootglazen
- Potjes waarin je iets kunt stoppen met een vergrootglasdop erop
- Brillen
- Kijkkokers met kleuren of waarmee je om de hoek kunt kijken
- Platen van allemaal ogen
- Boek over kijken
- Verrekijker
- Blinddoek
Doel: De kinderen leren door experimenteren van alles over kijken: Dat er glazen zijn die vergroten of verkleinen, dat je dingen kunt zien die niet echt zijn, dat je met een blinddoek niets ziet, dat je ook ver weg kunt kijken of juist dichtbij.
Wat zie je?
Beweegt het of niet? (Klik op het plaatje voor een vergroting)
Wat zie je nu precies?
Hoe lopen de lijnen?
Welke lijn is het langst? Lopen de lijnen gelijk of niet? En deze lijnen?
Het is tijd…..
Een doos met allerlei materialen die met tijd te maken hebben. Wat kun je in de doos stoppen?
- Klok
- Wekker
- Horloge
- Zandloper
- Agenda
- Kalender
- Stopwatch
- Digitale klok en een analoge klok
Doel: De kinderen leren door te experimenteren met allerlei dingen uit de ontdekdoos van alles over de tijd: Dat er verschillende manieren zijn om te zien hoe laat of het is, dat je verschillende dingen kunt gebruiken om de tijd niet te vergeten, hoe lang duurt de tijd.
Het is goed om deze ontdekdoos in de kast te zetten als je werkt over de tijd of als er een nieuw jaar is begonnen.
Meten is weten…..
Een doos met allerlei materialen om te meten. Wat kun je er in stoppen?
- Meetlint
- Lineaal
- Oprolcentimeter
- Duimstok
- Latjes van verschillende lengtes
- Blokjes van 1 en 10 centimeter
Doel: De kinderen laten experimenteren met allerlei meetinstrumenten waardoor ze leren dat er verschillende maten en meetinstrumenten zijn. Wat is lang, wat is kort, langer – korter, etc.
Werkblad: Hoeveel centimeter?
Magneten…..
Een doos met allerlei materialen die met magnetisme te maken hebben. Wat kun je erin stoppen?
- Magneten
- Reuzenmagneet; te koop bij de HEMA
- IJzeren dingen om op te pakken
- Magnetenspel met staafjes en balletjes; te koop bij de Action
Ontdekkaarten om in een map te stoppen bij de ontdekdoos:
- Magneten 1
- Magneten 2
- Magneten 3
- Magneten 4
- Magneten 5
- Magneten 6
- Magneten 7
- Magneten 8
- Magneten 9
- Magneten 10
Spiegelen…..
Leuk prentenboek over spiegelen is:
Een doos met allemaal materialen om mee te spiegelen. Wat kun je erin stoppen?
- Spiegels: groot en klein
- Vergrootspiegel
- Lepel
- Spiegelkoker
- Twee spiegels die in een hoek aan elkaar zijn getaped
- Blokjes
- Spiegelbal
- Autospiegel
- Tandartsspiegel
Doel: De kinderen laten experimenteren met spiegels waardoor ze leren dat je met spiegels kunt verdubbelen als je in de spiegel kijkt. Je kunt ook dingen zien die je anders niet ziet, zoals jezelf!
Opdrachtkaarten over spiegelen:
- Spiegelen
- Zet de spiegel op de lijn 1
- Zet de spiegel op de lijn 2
- Zet de spiegel op de lijn 3
- Zet de spiegel op de lijn 4
Werkbladen over spiegelen:
- Werkblad 1: kijk in de spiegel en teken de andere kant erbij
- Werkblad 2: teken jezelf in de spiegel
- Werkblad 3: handspiegel
- Werkblad 4: ovaal spiegel
- Werkblad 5: kijk in de spiegel
- Werkblad 6; kleuren spiegelen in vierkanten
- Werkblad 7; vormen spiegelen
Woordkaarten over spiegels en spiegelen
Knopendoos…..
Een doos met knopen.
Doel: Sorteren en tellen van knopen.
Opdrachtkaarten met knopen:
- Knopen leggen
- Knopen sorteren
- Luisteren en tellen
- Maak dit figuur van knopen
- Tellen met knopen
- Verdeel de knopen
- Zoek een knoop in het goede vakje
- Zoek knopen in een goede kleur en stapel ze op elkaar
Graaien in geld…..
Een doos met geld. Hiervoor gebruik ik oud buitenlands geld dat niet meer geldig is en plastic euromunten.
Doel: sorteren van munten en herkennen van getallen op de munten.
- Zet er verschillende spaarpotten neer waar de kinderen de munten in kunnen doen.
- Kinderen kunnen de munten neerleggen en er een wit papier op leggen en dan met een potlood erover heen gaan
Wegen…..
Een weegschaal met gewichten is in elke groep nodig. Hiermee kun je de kinderen leren wat zwaar en licht is, zwaarder en lichter, etc.
Leg in de hoek allerlei materialen als: watten, schroeven, blokjes, kastanjes, etc. Laat de kinderen volop wegen en even zwaar zoeken.
Apparaten…..
Nog een idee voor de ontdekkast:
Apparaten die niet meer werken uit elkaar laten halen. Prima om dingen te ontdekken en geweldig voor de fijne motoriek door het omgaan met een schroevendraaier.
Nodig:Radio’s, dvd-spelers, telefoons, e.d. Waar haal je die? Vraag het aan ouders, ga langs bij de 2e handswinkels in de buurt en vraag om materialen die zij weg moeten gooien of vraag aan de organisator van de plaatselijke rommelmarkt of je aan het eind van de dag mag komen “shoppen”. Verwijder zelf altijd vooraf de batterijen en de stekkers die in het stopcontact moeten.
Gereedschap: Verschillende tangen en schroevendraaiers. Let op: geen hamers.
Afspraak met de kinderen: Je mag het materiaal alleen maar los draaien met een schroevendraaier of de draden doorknippen met een tang. Iets kapot slaan hoort niet tot de handelingen. Deze apparaten die in de speciale doos zitten mogen uit elkaar gehaald worden maar dit moet je thuis niet zomaar gaan proberen.
Wat voel ik daar?????
Een doos met voelzakken waar de kinderen allerlei materialen in kunnen doen en elkaar laten voelen.
Ook kun je in de doos allerlei materialen stoppen: ruwe (schuurpapier), gladde (plastic en metaal), koude (ijzer), warme (verschillende stoffen), groffe (ribkarton), zachte (veren en watten), stressballetjes/stressbeestjes.
Kinderen kunnen hier eindeloos mee ontdekken en voelen wat het is.
Seizoenen…..
Herfstontdekdoos:
Vraag een oude werkende keukenweegschaal of koop er een bij de Blokker (een kleine kostte mij €2,-) . Verzamel allerlei herfstproducten als dennenappels, eikels, kastanjes, enz. Koop ook een netje met noten (zoals hazelnoten en walnoten) en stop die in de doos bij de herfstproducten. Neem nog een doos en vraag de kinderen knuffeldieren mee te brengen die in het bos voor komen (eekhoorn, egel, muis, enz). Nu heb je nog een leeg schriftje nodig (bv een rekenschriftje van groep 3) en een potlood. Vraag of knutsel twee (tuin)kabouters. Je hebt nu alle attributen bij elkaar.
Die twee kabouters zijn Hompeltje en Pompeltje, je kent ze vast wel, die twee die in de berg wonen. Zij zijn nu ook tot dierenverzorgers bevorderd en geven de bosdieren regelmatig te eten. Deze kabouters schrijven dan ook steeds op hoeveel eten ze een dier hebben gegeven en noteren die getallen in het schriftje. Daar mogen de kinderen hen bij helpen. Laat de kinderen daar naar hartenlust mee experimenteren. Je kunt er natuurlijk ook een balansweegschaal bij zetten maar het noteren van de getallen vinden ze erg interessant. Twee keukenweegschalen leveren ook leuke effecten op want dan gaan kinderen zaken met elkaar vergelijken. Daarnaast gaan de kinderen (soms na een tip van de juf) serieren en vergelijken van vormen met de herfstproducten. De kinderen die niet zo technisch zijn aangelegd en de kast misschien om die reden links laten liggen worden nu uitgedaagd om in het rollenspel van de kabouters en de dieren te stappen en gaan toch aan de slag met het wegen, vergelijken en het noteren van getalschrift.
Leg, als er een nieuw seizoen begint, materialen die passen bij het seizoen in de ontdekhoek.
- Zomer; thermometer, zwemkleren, duikbril, ventilator, boeken
- Herfst; herfstbladeren, kastanjes, eikels, regenmeter, boeken
- Winter; handschoenen, sjaal, thermometer, kale takken, schaatsen
- Lente; bolletjes, bak met voorjaarsbloemen, boeken, tak met bloesem
- Kerst; allemaal groenblijvende takken: spar, hulst, etc
De knikkerbaan…..
Ik heb in de ontdekkast ook een knikkerbaan neergezet. Dit heb ik op een rommelmarkt gekocht. De kinderen kunnen zelf een plastic baan uitzetten waar de knikker vanaf moet rollen. Hier doen ze veel ervaringen op betreffende zwaartekracht en doordenken: hoe komt de knikker uiteindelijk op het goede pad?
Het is ook erg leuk om samen met de kinderen te experimenteren met allerlei knikkerbanen:
Van lego
Zelf knutselen van dozen en buizen
Knikkerbanen van rollen in een deksel
Knikkerbanen in de zandtafel met allerlei buizen
Water…….
In de ontdekkast kun je een doos met materialen neerzetten die de kinderen kunnen meenemen naar de watertafel.
Wat kan er in die doos zitten:
- watermolen
- buizen van plastic
- slangen
- visjes die blijven drijven
- stokjes
- bellenblaas
- bootjes
Doel: Kinderen kunnen hier mee experimenteren om te ontdekken wat drijft en wat niet. Ook leren ze hoe water kan lopen. Je wordt er bovendien nat van. Om die reden is het beter om deze doos in de zomerperiode te gebruiken.
Wat hoor ik?????
Een doos met allemaal materialen om geluiden mee te maken en daarmee te experimenteren. Wat kan er in de doos zitten?
- Regenbuis
- Plastic beweegbare buis om mee te zwaaien
- Muziekdoosjes
- Geluidskokers; zoek hetzelfde geluid
- Toeter
- Fietsbel
- Stethoscoop
- Handtrommel
- Fluit
Denk goed na over de materialen die je in deze doos doet. Het nodigt uit om te gebruiken dus als iets veel lawaai maakt, is het niet handig in de klas. Zachte geluiden kunnen vaak wel.
Doel: Leren om geluiden te maken die mooi zijn en het verschil in geluiden ontdekken.
De lucht……
Een doos met materialen die te maken hebben met lucht. Wat kan er in de doos zitten?
- Ballonopblazer
- Ballon
- Parachute die je naar beneden kunt gooien
- Papieren vliegtuigjes om te vouwen en te gooien
- Bellenblaas
- Windmolentje
- Boeken
Doel: Hoe werkt lucht? Kun je lucht zien? Ontdekken dat er veel met lucht gedaan kan worden.
Laboratorium……
Zet een microscoop neer en leg een paar witte jassen in de hoek. Een leuk brilletje erbij en onderzoeken maar. Wat zie je door de microscoop?
Tandwielen……
Wat kun je allemaal met tandwielen doen en waar kom je tandwielen tegen? Een mooie start voor een ontdekkingstocht met de kinderen.
Nog enkele mogelijke ontdekdozen/ontdekideeën:
Papier en karton
Schakels
Sleutels en sloten
Schroeven en moeren
Stof,wol draden,touw.
Pluimen
Apotheek
Kruiden ruiken
Fietsenwerkplaats
Vingerafdrukken
Thema over techniek: de Uitvinder
Bedankt
Ingrid van Moerenhout, Lieselot Cottyn, Carola Schadee, Gina Stuart, Ann Theuwis en Margriet Holterman wil ik bedanken voor hun bijdragen aan deze pagina.
loading...
Ontdek techniek met kleuters,
